Jan-Willem Swane

Raisonanz

  • Een laatste regieaanwijzing

    Een laatste regieaanwijzing

    “Tableau” roept de regisseur. Alle leerlingen van het bovenbouwtoneel staan stil. Een regieaanwijzing, een andere aanpak, en ze spelen weer verder.

    De toneelrepetities op de dinsdagavond en de periodieke weekenddagen waren een verademing voor mij. Zo prettig waren de eerste jaren op de middelbare school niet verlopen. Ik werd regelmatig behoorlijk gepest, was een buitenbeentje, hoorde er niet bij. Uiteindelijk kwam ik in 1982, in de vierde klas in een stevige depressie terecht.

    Aan het eind van dat schooljaar zag ik een toneelstuk waar een klasgenoot aan meedeed. Ik weet niet meer wat me ertoe bracht om me het volgende jaar ertoe bracht om me aan te melden. Het was een gelukkige greep.

    (meer…)
    Fediverse Reacties

  • Margriet Oostveen over de opleidingskloof

    Margriet Oostveen begint haar correspondentschap Nieuw Nederland bij De Correspondent met een uitgebreid verhaal over de kloof tussen hoog- en laagopgeleiden. Hoe is die ontstaan en wat zijn de gevolgen?

    Ook voor ambtenaren een belangwekkend onderwerp. Want we zijn bijna allemaal hoogopgeleid. Misschien moeten we beginnen met echt te praten met de mensen die ons werk mogelijk maken. De beveiligers, de mensen in de kantine, de schoonmakers. Zonder oordeel vooraf.

    Overigens geeft het wat mij betreft aan dat hoog- en laagopgeleid nog steeds relevante termen zijn. Ze weerspiegelen dat opleidingsniveau nog steeds met status verbonden is. Dat wegmoffelen door de woorden te veranderen, is een typische hoogopgeleide oplossing.

    https://decorrespondent.nl/15884/in-holland-staat-een-zuil-hoe-hoogopgeleiden-zich-steeds-meer-afzonderen-van-de-rest-van-nederland/6796bc78-cc96-0e10-2e0e-d38bebfd3df0

    Fediverse Reacties

  • “DEI – and Neurodivergence – Are Under Attack” [ADDitude]

    Het zal niemand ontgaan: president Trump is in de VS een kruistocht gestart tegen diversiteit, gelijkheid en inclusie (het DEI-beleid).

    Dit heeft ook gevolgen voor neurodiversiteit op de werkvloer. Denk bijvoorbeeld aan autisme en ADHD. Weliswaar is de bescherming van neurodivergenten wettelijk geregeld, maar juist de zo belangrijke cultuuraspecten vallen onder DEI-programma’s.

    Tegenstanders van diversiteits- en inclusieprogramma’s presenteren altijd extreme voorbeelden. Maar diversiteit en inclusie betreffen juist een groot deel van je collega’s, schoolgenoten, buren et cetera. Het gaat er immers om dat iedereen er mag zijn.

    “DEI – and Neurodivergence – Are Under Attack”
    Fediverse Reacties
  • Terug blijven keren: dat is de verrassing

    Terug blijven keren: dat is de verrassing

    Zondagochtend 17 december 2023, ruim een jaar geleden. Ik liep voor het eerst Vrijburg binnen, waar vrijzinnig protestanten en remonstranten samenkomen. Een verrassende stap waar ik al eerder over schreef: Een ongelovige gaat ter kerke. Maar verrassender nog was dat ik er terug bleef keren, bijna iedere zondag. Wat trok me keer op keer? Welke behoefte wist de kerk te vervullen?

    Een mentale behoefte? De zondagse dienst bleek voor mij het moment in de week te zijn om de tijd stil te zetten. Een fijne ervaring voor iemand bij wie het hoofd zelden stilstaat. De overdenking liet me reflecteren op de afgelopen en de komende week. Het bidden, nieuw voor mij, deed me ontdekken wat ik echt belangrijk vind. Het samen zingen verbond me met de wereld om me heen.

    (meer…)
  • Mijn normen en waarden

    Mijn normen en waarden

    Ik dacht, laat ik het Tweede Kamerlid Becker (VVD) van dienst zijn, en haar mijn culturele en religieuze normen en waarden meedelen, zodat ze weet waar ze de normen en waarden van landgenoten met een migratieachtergrond tegen af kan zetten (zie ook haar motie van 25 november 2024).

    Ik geloof in de opdracht elkaar te helpen. Juist mensen van buiten de eigen clan. Dat houdt ook een menswaardig asielsysteem in. Een systeem dat hoop biedt, en er dus niet op gericht is zo afschrikwekkend mogelijk te zijn.

    (meer…)
  • Verzoening in Paris, Texas en De Avonden

    Verzoening in Paris, Texas en De Avonden

    Wim Wenders’ klassieker Paris, Texas zag ik voor het eerst toen ik een jaar of 18 was. Nu de film na 40 jaar digitaal gerestaureerd is, zag ik hem voor de 2e keer. Ik bleek maar weinig onthouden te hebben. Een sfeer, een gevoel, de slidegitaar, een mager verhaallijntje. Waarbij de vraag is in hoeverre de stills die ik later zag mijn geheugen gestuurd hadden. De intense kleuren, het desolate landschap, de getormenteerde blik van Harry Dean Stanton, Nastasja Kinski in roze wollen trui die over haar schouder kijkt.

    Bovenal zat in mijn hoofd dat Paris, Texas een treurig verhaal vertelde. Weemoedig op zijn best, eerder wanhopig. Tot mijn verrassing vond ik deze keer het einde helemaal niet zo verdrietig. Het slot (STOP, SPOILER), waarin Travis zijn ex Jane naar hun zoon Hunter leidt, hij hun weerzien op afstand bekijkt en in stilte (goed, met een traan) vertrekt, ervaar ik nu als een troostvol slot. Ik zie een man die zich verzoent met zijn verleden, met zijn onvermogen en daardoor het goede kan doen.

    (meer…)
  • Beste mensen: 50 jaar spreken over klimaat

    Beste mensen: 50 jaar spreken over klimaat

    Beste Mensen is een meeslepende voorstelling. Niet zozeer door wat er op het toneel gebeurt. Hannah Hoekstra draagt delen uit klimaattoespraken van de laatste 50 jaar voor. Ze doet dat overtuigend. Haar uitdrukking brengt de onderliggende retoriek haarscherp naar boven.

    Nog beklemmender dan Hoekstra’s spel is de inhoud van de woorden. Hoe in de jaren ’70 en ’80 mensen als Den Uyl, Thatcher en Beatrix de noodzaak van verandering schetsen. Hoe ze de ernst van de situatie over het voetlicht brengen. En hoe hoopvol ze zich uiten: we gaan de wereld redden.

    (meer…)
  • Niki Jacobs: weemoed en geluk

    Niki Jacobs: weemoed en geluk

    Een tocht naar de hel en terug, zo voelde De Ballade van Mauthausen voor mij aan. Zangeres Niki Jacobs verhaalt in het Jiddisch over lot en leven. Met als hoogte- (en in zekere zin ook dieptepunt) de compositie van Mikis Theodorakis waar de voorstelling naar genoemd is. Om de toeschouwer daarna weer naar het licht te leiden met liederen die getuigen van levenslust.

    Niki wordt uitstekend begeleid door haar band met Ruud Breuls (trompet), Ro Krauss (altviool), Emile Visser (cello) en Peter van Os (accordeon). Ze weven een geluid dat tegelijk weemoedig en gelukzalig stemt.

    En zo hoef je niet veel van de Jiddische teksten te verstaan om toch te voelen waar het over gaat.

    Het optreden bracht me herinneringen aan de vriendin met wie ik de platen van Karsten Troyke grijsdraaide tot haar veel te vroege dood negentien jaar geleden. Ik voelde weer hoe in de Jiddische cultuur het leed recht in het gezicht gekeken wordt, om altijd weer op te staan en verder te gaan. Als plicht naar degenen die achtergebleven zijn.

    Door het Jiddisch levend te houden, houdt Niki Jacobs het lijntje met het verleden instant, en nodigt ze ons uit er deel van uit te maken. Geen straf.

  • Jan Hendrik Weissenbruch: het verstilde landschap

    In het Dordrechts museum hangt een schilderijtje van zo’n 30 bij 40 centimeter. Het toont een meer met witgetuigde zeilboten onder een kwartbewolkte hemel. Maar dan wel grotendeels verborgen achter een dijkje, wat bomen, een boerderij, een brug. Donker afstekend tegen het feestelijk blauw van de lucht. Het smalle brugdek bevindt zich ter hoogte van de horizon, zodat het de grens tussen water en lucht net aan het zicht onttrekt.

    Jan Hendrik Weissenbruch, Te Noorden bij Nieuwkoop (1901)

    Het ogenschijnlijk ingetogen werkje veroverde me meteen toen ik het een paar jaar geleden voor het eerst zag. Het leek figuratief en abstract tegelijk, veel meer nog dan het vroege werk van Mondriaan dat is. Vlakverdeling en kleur overschaduwden het beeld.

    (meer…)
  • Sátántangó: na 30 jaar eindelijk wakker gebleven

    Sátántangó: na 30 jaar eindelijk wakker gebleven

    Een film van zeven-en-een-half uur. In zwart-wit. Met amper camerabewegingen en shots van soms tien minuten. Is het uit te houden?

    De eerste keer dat ik Sátántangó van Belá Tarr zag, in 1994, viel het me niet mee. Althans, zo herinner ik het me, 30 jaar later. Ik had maar een scène echt onthouden: twee mannen zitten op een bankje in een gang van een oud kantoorgebouw te wachten. Er is een klok in beeld. En het duurt maar. De mannen kijken voor zich uit en zeggen niets.

    (meer…)